კოლინ ვარდი (1924 – 2010) – ბრიტანელი მწერალი, არქიტექტორი და თანამედროვეობის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ანარქისტი მოაზროვნეა. კ. ვარდი, მეორე მსოფლიო ომის დროს გახდა ანარქისტი. გამოწერილი ჰქონდა ანარქისტული პერიოდული გამოცემა War Commentary. ომის შემდეგ, ბრიტანული ანარქისტული გაზეთის Freedom-ის რედაქტორი იყო. ხოლო, 1961 წლიდან დააარსა ჟურნალი – Anarchy. საყოველთაო აღიარება დაიმსახურეს მისმა ნაშრომებმა განათლების, არქიტექტურის, ქალაქ დაგეგმარების დარგში. აღსანიშნავია, კოლინ ვარდის წიგნი- The Child in The City, ბავშვების და ურბანული გარემოს ურთიერთობის შესახებ. 1995-96 წლებში, კოლინ ვარდი, ლონდონის ეკონომიკის და პოლიტიკურ მეცნიერებათა სკოლის სოციალური პოლიტიკის პროფესორი იყო.
‘’ანარქიზმი – ძალიან მოკლე შესავალი’’, ერთგვარი, ინფორმაციული გზამკვლევია ანარქისტი ავტორების შესახებ. იგი ანარქისტული მიმდინარეობების და ისტორიის უმოკლესი მიმოხილვაა.
რამდენადაც შორეული არ უნდა გვეჩვენებოდეს სოციალური ცვლილებების შესაძლებლობა, მათი ხორცშესხმა უფრო რეალურია ვიდრე ეს იქნება 20 წლის შემდეგ, ვინაიდან ჯერ-ჯერობით ხალხსა და პრივილეგირებულ ელიტას შორის არ არსებობს ინტელექტუალური უფსკრული, რომელსაც გამალებით თხრიან.
თუ დღეს შეგვიძლია ვთქვათ რომ ფორმულა ღარიბი = შტერს, ჭკვიანი = მდიდარს, მცდარია, 20 წლის შემდეგ ეს ფორმულა ჩვენი სამწუხარო რეალობის ამსახველი იქნება. შტერი ღარიბი იქნება არა იმიტომ რომ შტერია, არამედ იმიტომ, რომ ღარიბია. ადამიანის ეკონომიკური მდგომარეობა იქნება, მისი გონებრივი განვითარების განმსაზღვრელი.
მოსწავლეთაშეფასების საერთაშორისო პროგრამის (PISA-ს) უახლესი კვლევით(2018 წელი), წაკითხულის გააზრებაში, მათემატიკასა და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებში 15 წლის ქართველ მოსწავლეებს კვლევაში მონაწილე ქვეყნების (77) საშუალო მაჩვენებელზე დაბალი შედეგი აქვთ. გარდა ამისა, საქართველომ წინა კვლევასთან (2015 წლის) შედარებით სამივე კატეგორიაში გაუარესებულ შედეგები აჩვენა.
ამ ტენდენციას შესანიშნავად გრძნობენ ჩვენი მმართველები. მასმედია ფოკუსირებულია პოლიტიკური ელიტის შვილებზე. ფეოდალიზმისაგან განსხვავებით, როდესაც შვილებს მშობლების ტიტულები ერგებოდათ, ესენი მშობლებისაგან უფრო მნიშვნელოვან მემკვიდრეობას, ფულსა და ცოდნას ღებულობენ. რომელთა წინააღმდეგაც, უცოდინრობაში, პოლიტიკურ კარნვალებსა და თურქულ სერიალებში ჩაფლულ თაობას, არგუმენტი არ ექნება.Continue reading დემოკრატიის ილუზია→
წინამდებარე დოკუმენტური მასალა წარმოადგენს 2010 წელს საქართველოში თვითორგანიზებული სტუდენტური ჯგუფის „პირდაპირი მოქმედების“ მანიფესტს, მის წესდებას და აქციებს. [ორგანიზაციის სათაური წარმოდგება ამავე სახელწოდების ტაქტიკისაგან – პირდაპირი მოქმედება]
იმ დროს სახელმწიფო უნივერსიტეტში მოქმედებდა მმართველი პარტიის, ნაციონალური მოძრაობის ზონდერებით დაკომპლექტებული „სტუდენტური თვითმმართველობა“, რომელთა საშუალებით სახელმწიფო რეპრესიებს ახორციელებდა უნივერსიტეტში, ზღუდავდა თავისუფალ აზრსა და განათლების სისტემის პრობლემებზე პროტესტის გამოხატვას. თუმცა მსგავსი პოლიტიკა წარსულის საკუთრება არ გამხდარა, და ის დაკვირვებადია ეხლაც.
ჯგუფმა, „პირდაპირი მოქმედება“ ორგანიზაციის სახით ვერ გაუძლო რეპრესიებს, თუმცა როგორც ამბობენ იდეების მოკვლა შეუძლებელია. თავისუფლების, თანასწორობისა და სოლიდარობის პრინციპებმა დიდი გავლენა მოახდინა ისეთი ოაზისის შექმნაში, როგორიც იყო თავისუფალი სახელოსნო სამხატვრო აკადემიაში (2011 წ) . „პირდაპირი მოქმედება“ ანარქისტულ პლატფორმაზე იდგა და ის მალევე გადაიზარდა ანარქისტულ ორგანიზაციაში, რომლის წევრები ასევე მონაწილეობდნენ „ლაბორატორია 1918“-ში.
მიუხედავად რამდენიმე წლიანი ისტორიისა ეს დრო და აქტივიზმი სათანადოდ არ არის გააზრებული და შეფასებული. ეს პირველი ორგანიზებული ნაბიჯები იყო პოსტსაბჭოთა რეაქციული საქართველოს ისტორიაში, გადადგმული თავისუფალი საზოგადოების ფორმირებისათვის, ამიტომ ზოგი წარუმატებელი, ზოგს კი უნდა ვუმადლოდეთ რომ არსებობს თუნდაც ეს რადიკალური ლიტერატურა.
ამ შესავალს არ აქვს პრეტენზია ისტორიის ანალიზზე, ჩვენ უბრალოდ მოვალედ ვთვლით თავს გავუზიაროთ საზოგადოებას ჩვენი გამოცდილება, რადგან სანამ იარსებებს სახელმწიფო, მანამ ის ყოველთვის ეცდება ჩაერიოს თავისი საცეცეებით ყველა სფეროში, ჩაახშოს შემოქმედებითი სული და ადამიანები აქციოს ავტომატებად, რათა უსიტყვოდ დაემორჩილონ და შეეგუონ ექსპლოატაციას. ამ მიზნის მისაღწევად სახელმწიფო იყენებს ინდოქტრინაცის მეთოდს – „ტვინის რეცხვას“, რომ მოკლას თავისუფალი ნება სანამ ის დაიბადება. მონურ იდეოლოგიაზე შეტევა თავისუფალი განათლებით შეიძლება. ორგანიზების გარეშე არ არსებობს ბრძოლა, ბრძოლის გარეშე არ არსებობს უკეთესი მომავალი!გისურვებთ წარმატებებს.
პირდაპირი მოქმედების წევრები აკეთებენ სტენსილს “სწავლა არ უნდა იყოს პრივილეგია”. ეს ის დროა როცა სწავლის საფასური თითქმის გაორმაგდა.
გოდვინი: განათლება ჩაგვრის წინააღმდეგ
იმ დროიდან მოყოლებული რაც არსებობს ნაციონალური განათლების სისტემა, არსებობს მუდმივი ოპოზიცია, რომელიც მთელ რიგ პრობლემებზე საუბრობდა და საუბრობს. ჯერ კიდევ ადრეული პერიოდის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი მოწინააღმდეგე ამგვარი სწავლების იყო უილიამ გოდვინი, რომელმაც 1793 წელს დაწერა ,, კვლევა პოლიტიკურ სამართლიანობაზე’’ Enquiry concerning Political Justice, and its Influence on General Virtue and Happiness (1793), რომელიც გახდა პირველი თანამედროვე ანარქისტული შეტევა სახელმწიფო სისტემაზე.
ადამიანისთვის, რომელმაც ორი რევოლუცია გადაიტანა (ფრანგული – 1789-99 წლებში და ამერიკული 1776 ბოლოდან), მნიშვნელობა არ ჰქონდა მმართველობის რომელი ფორმა იქნებოდა ქვეყანაში, ამიტომ მან დაიწყო მართველობის ყველა ფორმასთან აქტიური ბრძოლა. ის მიიჩნევდა, რომ საზოგადოების ფორმირებაზე ყველაზე დიდ გავლენას ახდენს – განათლება და მთავრობა (მართველობის სხვადასხვა ფორმებით). აქედან გამომდინარე გოდვინის აზრით ყველაზე დიდი იარაღი, რომელიც ადამიანების ხელში რჩებოდა იყო/არის თავისუფალი განათლება, რომლის გატარება უნდა დაიწყოს არა უნივერსიტეტიდან, არამედ სკოლიდან! ის ამტკიცებდა, რომ წარმატებული რეფორმა სკოლაში საწინდარი იყო ნებისმიერი თავისუფალი რეფორმის წარამტების საწინდარი, ამ სახის ცვლილებები უნდა მომხდარიიყო კომპლექსურად. ამრიგად არ მოხდებოდა გაუცხოება სასკოლო სივრციდან საუნივერსიტეტო სივრცეში გადასვლის დროს. Continue reading განათლება ჩაგვრის წინააღმდეგ→
სტუდენტებზე ფოკუსირებული სწავლება არის მეთოდი, რომელიც აქცენტს აკეთებს სტუდენტების მოთხოვნილებებზე და სასწავლო პროცესის წარმმართველად არ მიიჩნევს ლექტორების და ადმინისტრაციის სურვილებს. ეს მეთოდი სასწავლო პროგრამის დაგეგმვაზე, კურსების შინაარსსა და ინტერაქტიულობაზე ახალ ხედვას გვთავაზობს.
ტრადიციული სწავლების მეთოდისგან განსხვავებით, რომელშიც პროცესის წამყვანი ლექტორია, ეს მოდელი ფოკუსირებულია სტუდენტების მოთხოვნილებებზე, შესაძლებლობებზე, ინტერესებზე, სწავლების პროცესში კი ლექტორის ერთადერთი ფუნქცია – სტუდენტების დახმარება და პროცესის მიმდინარეობისთვის თვალყურის დევნებაა. ლექტორებზე ორიენტირებული მოდელში სტუდენტები პასიურ როლს ასრულებენ და მხოლოდ ინფორმაციის მიმღებები არიან. სტუდენტებზე ფოკუსირებული სისტემა კი გვთავაზობს ტრადიციული როლების გაცვლას და სტუდენტებს საშუალებას აძლევს აქტიურად ჩაერთონ სასწავლო პროცესში. Continue reading სტუდენტებზე ორიენტირებული სწავლება→
სანამ უნივერსიტეტის,როგორც დამოუკიდებელი სოციალური ინსტიტუტის საზოგადოებრივ პასუხისმგებლობებს, უფლებებსა და თავისუფლებებს განვიხილავთ, მოკლედ განვმარტოთ რას გულისხმობს ავტონომიურობის იდეა. კლასიკური განსაზღვრებით ავტონომია „თვითმმართველობაა“ – რესურსების, უფლებებისა და პასუხისმგებლობების გადანაწილების სისტემა, რომელიც სახელმწიფო ინსტიტუციების კონტროლისგან თავისუფალია.(Autonomy – αὐτονομία –auto- ”self” + νόμος nomos, “law”) Continue reading უნივერსიტეტი და ავტონომია→
მეთვრამეტე საუკუნის განმავლობაში დემოკრატიის, თავისუფლებისა და თვითგამორკვევის იდეებმა პროგრესულ მოაზროვნეთა შრომებში თითქმის საყოველთაო კონსენსუსის სახე მიიღო. 1900-იანი წლების პირველ ნახევარში კი განათლების სისტემის სივრცე მოიცვა. ამ თვითგამორკვევის ზოგადი პრინციპი გამოიხატებოდა ავტორიტარული ძალაუფლების, “უფროსობის” უარყოფით, რომ ბავშვმა ცოდნა უნდა მიიღოს ძალდატანების გარეშე,მისი ცნობისმოყვარეობისა და სპონტანური საჭიროებების კარნახით.ეს შეხედულება საყოველთაო გახდა პროგრესული განათლების (progressive education) მომხრეთა შორის და რასაკვირველია, ზოგადსაკაცობრიო მნიშვნელობაც შეიძინა.
მაგრამ ამ მეთოდის შედეგები ხშირად იმედგაცრუებას იწვევდა რამაც, გასულ წლებში მზარდი უკურეაქცია გამოიწვია საზოგადოებაში. დღეს უკვე მიიჩნევენ,რომ ეს თეორია ძირშივე მცდარია და საგანმანათლებლო პრაქტიკიდან მისი სრული მარგინალიზაცია უნდა მოხდეს. სკოლებში გახშირდა დისციპლინის გამკაცრების, ფიზიკური ძალადობის შემთხვევები.
ასეთი უკურეაქციის მნიშვნელოვანწილად განმაპირობებელი ფაქტორი საბჭოთა კავშირის განათლების სისტემის პრაქტიკაა, რომელმაც მნიშვნელოვან წარმატებებს მიაღწია. იქ ძველებური, ავტორიტარული მეთოდები მთელი სიმძაფრით მოქმედებს და შედეგად, როცა ცოდნა კონცენტრირებულია, ერთი შეხედვით ჩანს,რომ დისციპლინითა და სასჯელის შიშის დანერგვით მოსწავლეებში უნდა ჩავანაცვლოთ პროგრესული განათლების იდეები – დავივიწყოთ ბავშვის თავისუფალი ნების შესახებ. Continue reading ერიხ ფრომი – ა.ს. ნილის “აღზრდის რადიკალური მეთოდის” შესახებ→
ჯოელ სპრინგის “Primer of libertarian Education”-ის მიხედვით
„ყოველი სწავლება დღეს დესპოტიზმია. შეუძლებელია ახალგაზრდისათვის გზის გაკვალვა ისე, რომ პირისპირ არ შეეჯახოს მორჩილების მოთხოვნაში დამალულ ტირანიას: „იქ წადი, ასე გააკეთე, წაიკითხე, დაწერე, ადექი, დაჯექი“ – შესაძლოა ეს ენა სამუდამოდ გამოყენებოდეს ახალგაზრდებთან კომუნიკაციისას“ (უილიამ გოდვინი)
თანამედროვე გამოწვევის საპასუხოდ, რომელიც „ნაციონალური განათლების“ საპირისპირო თეზისებსა და პრინციპებზე იქნება დაფუძნებული, ჯოელ სპრინგი ეყრდნობა ადრეულ ლიბერტარიანელ მოაზროვნეებს, რომ ჩამოაყალიბოს განათლების ხუთი ფუნდამენტური ასპექტი: საგანმანათლებლო დაწესებულებების როლი, მოსწავლეთა და სტუდენტთა ავტონომია, ინდივიდუალური ცნობიერების განვითარება, სექსუალური/გენდერული თავისუფლება და ბავშვის სტატუსი – აგრეთვე ამ ასპექტთა მნიშვნელობა ლიბერტარულ მოძრაობაში, რომელიც საგანმანათლებლო სისტემის ძირეულ გარდაქმნას მოითხოვს.
უფრო ადვილია დააფიქსირო ოპოზიციური აზრი საჯარო განათლების იმ ფორმაზე, რა ფორმითაც ეს სისტემა ჩამოყალიბდა და დღეს გვაქვს, ვიდრე მოახდინო პოზიტიური ალტერნატივის არტიკულაცია, განსხვავებული შეხედულებებით განათლებაზე, როგორც სამუშაო ძალის მოსამზადებელ,ან ინდივიდის მორჩილ მოქალაქედ ჩამომაყალიბებელ სისტემაზე. სპრინგი მიზნებზე, მეთოდებსა და განათლების შინაარსზე აქცენტირდება.მისი „ლიბერტარული განათლების სახელმძღვანელო“ (მონრეალი,1975) მნიშვნელობა არა მარტო თანამედროვე განათლების სისტემის ფუნდამენტურად კრიტიკული დისკურსის ჩამომაყალიბებელ, არამედ საგანმანათლებლო სივრცის ლიბერტარული კონცეფციის მაარტიკულირებელ როლშია. Continue reading ლიბერტარული განათლება – ალტერნატივა→
ბევრს მიაჩნია რომ განათლება საზოგადებრივი ცხოვრებისგან დამოუკიდებელი სფეროა. გავრცელებულია აზრი რომ სასწავლო დაწესებულება ავტონომიურია იმ გაგებით რომ არავის აქვს უფლება ჩაერიოს მის შიდა ცხოვრებაში, სასწავლებელს კი არ ეხება არაფერი რაც მის კედლებს გარეთ ხდება, რომ სასწავლებელი ის ადგილია სადაც ურთიერთობები პედაგოგსა და სტდუდენტს შორის ურთიერთ პატივისცემაზე და ერთმანეთის ინტერესების გათავალისწინებაზეა დაფუძნებული. ეს ყველაფერი გულუბრყვილობა ან სიცრუეა.
სახელმწიფო და მმართველი სოციალური ჯგუფები ყოველთვის იყენებდნენ განათლებას საკუთარი პრივილეგიების შენარჩუნებისთვის. ყველაზე ადრეული ასაკიდან ისინი ასწავლიან ბავშვებს მორჩილებას და ქცევის არასოლიდარულ და კონკურენტულ ფორმებს. სახელმწიფო აკონტროლებს განათლების ყველა პროცესს რადგან ესმით რომ განათლება მსვენიერი საშუალებაა არსებული სისტემის შენარჩუნებისთვის. Continue reading ლიბერტარული პედაგოგიკა→
კოლინ ვარდი (1924 – 2010) – ბრიტანელი მწერალი, არქიტექტორი და თანამედროვეობის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ანარქისტი მოაზროვნეა. კ. ვარდი, მეორე მსოფლიო ომის დროს გახდა ანარქისტი. გამოწერილი ჰქონდა ანარქისტული პერიოდული გამოცემა War Commentary. ომის შემდეგ, ბრიტანული ანარქისტული გაზეთის Freedom-ის რედაქტორი იყო. ხოლო, 1961 წლიდან დააარსა ჟურნალი – Anarchy. საყოველთაო აღიარება დაიმსახურეს მისმა ნაშრომებმა განათლების, არქიტექტურის, ქალაქ დაგეგმარების დარგში. აღსანიშნავია, კოლინ ვარდის წიგნი- The Child in The City, ბავშვების და ურბანული გარემოს ურთიერთობის შესახებ. 1995-96 წლებში, კოლინ ვარდი, ლონდონის ეკონომიკის და პოლიტიკურ მეცნიერებათა სკოლის სოციალური პოლიტიკის პროფესორი იყო.
